ΑΝΟΙΞΗ (μέρος 1ο)

Ο Απρίλιος είναι ο τέταρτος μήνας, σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Κατά την αρχαιότητα οι Ρωμαίοι τον θεωρούσαν ως τον δεύτερο μήνα του έτους και ήταν αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη, έθιμο που κληρονόμησαν από τους Έλληνες.
Πρώτος μήνας θεωρούνταν ο Μάρτιος, μήνας αφιερωμένος στον πολεμικό θεό Άρη.
Κατά τον μήνα αυτό οι Έλληνες ξεκινούσαν είτε για πολεμικές εκστρατείες, είτε για την δημιουργία νέων αποικιών, καθώς τότε ήταν ασφαλέστερο να ταξιδεύουν με τα καράβια τους, εφόσον ο χειμώνας ούτε τότε, αλλά ούτε και σήμερα θεωρείται κατάλληλος για ασφαλή ταξίδια, λόγω των κακών καιρικών συνθηκών.

Το μήνα αυτό τιμούσαν και τον Ηρακλή τον επινίκιο, "ως υγείας δοτήρα", και υπήρχε έθιμο να νηστεύουν, απέχοντας από τα ράφανα (ρεπάνια), όπως οι Έλληνες και οι Αιγύπτιοι.
Ο Νικόμαχος αναφέρει ότι Ηρακλής λεγόταν κάποιος μήνας, 
αλλά και ο ίδιος ο ΗΛΙΟΣ, διότι αυτός ορίζει τις Ώρες (εποχές).

Για το λόγο αυτό στα μυστήρια, έντυναν τους άνδρες (Έλληνες αργότερα και οι Ρωμαίοι) με γυναικεία ενδύματα, διότι την αγριότητα και την άγονη φύση του χειμώνα (άνδρα), τον διαδέχεται η άνοιξη, εποχή που αυξάνεται η γονιμότητα όλων 
(εκθηλύνεται η φύση, διότι ταυτίζεται η γονιμότητα με την γυναικεία φύση).
[διαβάστε τον μύθο του Ηρακλή και της Ομφάλης, στις ετικέτες μύθοι].


Σύμφωνα με το μύθο ο Ηρακλής όταν πήγε να φέρει τα μήλα των Εσπερίδων επέστρεψε με τρία μήλα που οι φιλόσοφοι τα ταυτίζουν με τις χρονικές στιγμές. 

Όταν ο ήλιος εισέρχεται στο ζώδιο του Κριού, αρχίζει η εαρινή τροπή του, αργότερα η θερινή το μήνα Ιούνιο και η φθινοπωρινή, οπότε συμβολίζεται με τα τρία μήλα ο τριμερής χρόνος. 

Άλλοι φιλόσοφοι θεωρούν ότι τα τρία μήλα του Ηρακλή (Εσπερίδων), 
συμβόλιζαν τις τρεις περιόδους της ζωής του ανθρώπου.

Ενώ άλλος μύθος θέλει τον ήρωα Ηρακλή να αρπάζει από το βασίλειο του Άδη τον τρικέφαλο φρουρό του, τον Κέρβερο, που σύμφωνα με τους φιλοσόφους συμβόλιζε τον παρελθόντα, τον παρόντα και τον μέλλοντα χρόνο, διότι θεωρούσαν το χρόνο φρουρητικό και λυμαντικό 

(δηλαδή καταστροφικό) (όπως ο σκύλος).

Αλλά και οι Χάριτες ήταν τρεις, η Αγλαΐα, η Ευφροσύνη και η Θάλεια. 

Ο Απελλής ο ζωγράφος που έζησε την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη μια από αυτές πάντα την ζωγράφιζε απιούσα (να φεύγει), ενώ τις άλλες δυό πάντα ερχόμενες.

Οι Ώρες οι θεότητες που ήταν προσωποποιήσεις των εποχών του έτους αναφέρονται ως τρεις με τα ονόματα Θαλλώ, Αυξώ και Καρπώ, ονόματα που παραπέμπουν στην ανάπτυξη των καρπών. 

Βοηθούν τον Ήλιο, και είναι οι θεότητες που βοηθούν την Νύμφη (ή θεότητα) Χλωρίδα στο έργο της, που είναι η βλάστηση.

Αντίθετα ο Ησίοδος τις αναφέρει με τα ονόματα Ειρήνη, Ευνομία και Δίκη, ονόματα που τις ορίζουν ως θεότητες της τάξης και της δικαιοσύνης, 
που παρακολουθούν αν είναι δίκαια τα έργα των ανθρώπων. 

Αργότερα κατά τους Αλεξανδρινούς χρόνους οι Ώρες αναφέρονται ως δώδεκα και ταυτίζονται με τους σημερινούς μήνες, αφού θεωρούντο κόρες της Γαίας και του Χρόνου.

Ο Ρωμύλος ήταν ο βασιλιάς των Ρωμαίων που καθιέρωσε τον Μάρτιο ως πρώτο μήνα, διότι τότε έκτισε την Ρώμη, ενώ ο Νουμάς Πομπηίλιος, 
όρισε ως πρώτο μήνα του έτους τον Ιανουάριο.
(μέχρι τότε το έτος είχε 10 μήνες με το Δεκέμβριο τελευταίο).

Η γιορτή ονομάστηκε Παρήλια
(από την ελληνική λέξη παρήλιον που σημαίνει το σημείο που είναι κοντά στην τροχιά του ήλιο) και εορτάζονταν την δεύτερη μέρα του μήνα (τις προ τεσσάρων Νωνών ημέρες). 

Σύμφωνα με όσα όρισε ως έθιμο ο Ρωμύλος, ο ιερέας με την ιερατική του σάλπιγγα στην πύλη της πόλης Λητή ή Λιτή (όπως και στα ελληνικά σημαίνει πύλη) ή Λίτουον στην πιο λατινική της εκδοχή, φώναζε τα 3 ονόματα της πόλης, το τελεστικό, το ιερατικό και το πολιτικό. 

Το τελεστικό όνομα της Ρώμης ήταν Αμαρρυλίδα 

(διότι θεωρούσαν τον γιο της Αφροδίτης τον Έρωτα (amore) προστάτη της πόλης τους), 

το ιερατικό της όνομα που ήταν Φλώρα δηλαδή Άνθουσα (ανθισμένη), γι’ αυτό και τελούσαν και ακόμη ένα ελληνικό έθιμο, την γιορτή των Ανθεστηρίων, 
ενώ το πολιτικό της όνομα ήταν Ρώμα. 

Το ιερατικό όνομα της πόλης (Φλώρα) ήταν γνωστό σε όλους, το τελεστικό της όνομα όμως (Αμαρρυλίδα), επιτρεπόταν να χρησιμοποιείται μόνο από τους αρχιερείς και μόνο μυστικά επιτρεπόταν να αναφέρεται, ενώ υπήρχαν και ποινές για όποιον τολμούσε να προφέρει το μυστικό όνομα αυτό στο πλήθος.

Οι Ρωμαίοι τον μήνα τον ονόμασαν Απρίλιο, Απερίλιον,
(ακριβώς όπως το παρήλιο, δηλαδή τροχιά κοντά στον ήλιο)
πάλι από την ελληνική ρίζα της λέξης που δηλώνει την εποχή που ανοίγει ο καιρός.
Το λατινικό ρήμα που προέκυψε είναι το aperire (ανοίγω), ρήμα που δηλώνει την τάση των σπόρων και ανθών να ανοίγουν και να ανθίζουν, ΑΝΟΙΞΗ.

Η εγκλωβισμένη λόγω του χειμώνα φύση, ΑΝΟΙΓΕΙ με τον ερχομό της ΑΝΟΙΞΗΣ και ο μήνας θεωρούνταν ο μήνας κατά τον οποίο έσμιξαν ο ΑΡΗΣ και η ΑΦΡΟΔΙΤΗ, 
διότι το μήνα αυτό σύμφωνα με τους Αιγύπτιους ιερείς, 
με την πραότητα της Αφροδίτης, γαληνεύει ο αστέρας του Άρη.

Η ΑΝΟΙΞΗ το ΕΑΡ, ο εαρινός καιρός, είναι αφιερωμένος στην Αφροδίτη, όταν ο ήλιος εισέρχεται στο ζώδιο του ταύρου, οπότε η Αφροδίτη σύμφωνα με το μύθο, 
αποστρέφεται τον Άρη (που συμβολίζεται με το μήνα Μάρτη) και στρέφεται προς τον ΆΔΩΝΙ δηλαδή οδεύει προς τον μήνα Μάιο, τότε που πρασινίζει και ανθίζει όλη η γη και η πλάση.

Ο μύθος θέλει τον Άδωνι να θανατώνεται από τον Άρη που μεταμορφώνεται (ή στέλνει) σε αγριόχοιρο. Κατά κάποιον τρόπο δηλαδή, το έαρ (άνοιξη), αναιρείται από το θέρος, 
διότι θεωρούσαν ότι το αγριογούρουνο είχε θερμή φύση και
 γι’ αυτό αναφέρεται με αυτήν την μορφή το θηρίο στο μύθο.

Για άλλους μύστες, ο Άδωνις ήταν ο καρπός, ενώ ο Άρης ο αγριόχοιρος, διότι το ζώο τρώει τους καρπούς, γι’ αυτό οι Αιγύπτιοι στερούντο αυτήν την τροφή. Σύμφωνα με τον Ευριπίδη η Αφροδίτη πήρε το όνομα της από το γεγονός, ότι οι ερωτευμένοι είναι άφρονες. Ο Χρύσιππος δεν την ονομάζει Διώνη, αλλά Διδώνη, πιστεύοντας ότι το όνομα της προέρχεται από το –επιδιδόναι τα της γενέσεως ηδονάς- ενώ το επίθετο Κύπρις το πήρε από το ρήμα κυέω-εγκυμονώ, κυοφορώ, ενώ το επίθετο Κυθέρεια, το αποδίδει στο γεγονός ότι όχι μόνο άνθρωποι, αλλά και τα (θηρία) ζώα κυούν.

Στις καλένδες του ΑΠΡΙΛΙΟΥ, οι σεμνές γυναίκες (των μυστηρίων), τιμούσαν τη θεά ΑΦΡΟΔΙΤΗ υπέρ ομονοίας και σώφρονος βίου.
Αντίθετα οι λαϊκές γυναίκες, οι γυναίκες της μάζας, ξέφρενες λούζονταν στα ανδρικά βαλανεία (λουτρά) για θεραπεία, φορώντας στεφάνια μυρσίνης, διότι η μυρσίνη θεωρούνταν επιτήδεια για τα βρέφη και τα σώματα. Η μυρσίνη θεωρείτο το ευωδέστατο από τα αειθαλή φυτά και μόνη από όλα τα φυτά που χαίρεται τη θάλασσα, μ’ αυτήν τιμούσαν την Αφροδίτη και την Ήρα. Σε αντίστοιχη γιορτή στην Κύπρο σκέπαζαν με τομάρι, προβιά ζώου (κώδιο) ένα πρόβατο και το θυσίαζαν προς τιμήν της Αφροδίτης. Το έθιμο έφτασε στην Κύπρο από την Κόρινθο, όπου παλαιότερα έσφαζαν αγριόχοιρους, προς ανάμνησιν του θανάτου του Αδώνιδος, 
από έναν κάπρο (αγριόχοιρο).

Πλησιάζοντας τον Μάιο, οι αρχιερείς των Ρωμαίων πηγαίνοντας προς το θέατρο, 
έραιναν με άνθη τον δήμο μέσα και έξω από τα τείχη και έλεγαν ευχές υπέρ ευετηρίας (καρποφορίας) των σπόρων, παρακαλώντας τη θεά Δήμητρα.
(έθιμα που κληρονόμησαν από αντίστοιχες αρχαιοελληνικές γιορτές).

Συνεχίζεται…

Απαγορεύεται η αντιγραφή, ή αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική ή μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου των δημοσιεύσεων του ιστολογίου, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της συγγραφέως, σύμφωνα με το νόμο 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, που ισχύουν στην Ελλάδα.


Αυτή η εργασία χορηγείται μόνο με άδεια Creative Commons Αναφορά προέλευσης-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο.